Wikipedysta:Kencflewo/brudnopis
Wacław Gajewski (ur. 1911 w Krakowie, zm. 12 grudnia 1997 w Warszawie) – polski genetyk, członek PAU i PAN, jeden z najważniejszych twórców polskiej genetyki po okresie łysenkizmu, autor pierwszych polskich podręczników genetyki. Jako jeden z niewielu polskich naukowców, w okresie stalinizmu nie przystał na prowadzenie zajęć naukowych według oficjalnej, partyjnej linii.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza opublikowana praca Wacława Gajewskiego ukazała się w 1932 roku[1] i nosiła tytuł "Szczątki flory pierwotnej w jarze Dniestru". Wkrótce Gajewski zajął się cytogenetyką roślin i genetyką molekularną.
Po wojnie, w 1948 miał objąć katedrę genetyki na Uniwersytecie Warszawskim, i w związku z tym odwiedził laboratorium Trofima Łysenki, twórcy łysenkizmu -- "nowej biologii" obowiązującej w okresie stalinowskim.[2] Po powrocie Gajewski stanowczo odmówił uczenia łysenkizmu w jakiejkolwiek postaci. W związku z tym nie mógł prowadzić zajęć ze studentami, pozwolono mu jednak na pracę w Ogrodzie Botanicznym.
W 1956 rozpoczął pracę wykładowcy na Uniwersytecie Warszawskim, a jego wykłady przez wiele lat cieszyły się olbrzymią popularnością. W 1957 rozpoczął pod jego kierownictwem Zakład Genetyki na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1958 rozpoczął wykłady z genetyki.
W latach 1967-1981 był dyrektorem Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN.[3]
W gruniu 1981 został, wraz ze swoim przyjacielem Władysławem Kunickim-Goldfingerem należał do dwóch członków PAN, których nakazano internować. Przypadkiem udało mu się jednak uniknąć aresztowania aż do momentu, w którym cofnięto nakaz za wstawiennictwem PAN.[4][1] Podczas stanu wojennego prowadził działalność podziemną, m.in. jako kurier przenoszący pieniądze przeznaczone przez Piotra Słonimskiego na stypendia dla naukowców, którzy w wyniku stanu wojennego utracili pracę.[1]
Praca naukowa
[edytuj | edytuj kod]Wacław Gajewski jest autorem licznych prac naukowych w dziedzinach genetyki i ewolucji. W latach pięćdziesiątych badał cytogenetykę[5] i ewolucję [6] rodzaju kuklik (Geum). Później, pod wpływem wizyt u zajął się genetyką grzybów. W roku 1990 opublikował w Quarterly Review of Biology wspomnienie o łysenkiźmie w Polsce.[7]
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- Wacław Gajewski: Genetyka. Warszawa: Panstwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1963.
- Wacław Gajewski: Genetyka ogólna i molekularna. Warszawa: Panstwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
- Wacław Gajewski: Jak poznawano zjawisko dziedziczności. Warszawa: Panstwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1968.
- Wacław Gajewski: Pasożytnicze rośliny kwiatowe. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1962.
- Wacław Gajewski, Piotr Węgleński: Inżynieria genetyczna. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Piotr Węgleński: Profesor Wacław Gajewski.
- ↑ Anna Bikont, Sławomir Zagórski. Burzliwe dzieje gruszek na wierzbie. „Gazeta Wyborcza”, sierpień 1998.
- ↑ David D. Perkins. Wacslaw Gajewski, 1911-1997. „Fungal Genetics Newsletter”, 2003.
- ↑ Sławomir Zagórski. W opozycji do głupoty. „Gazeta Wyborcza”, październik 2005.
- ↑ Wacław Gajewski. A cytogenetic study on the genus Geum. „Monogr. Bot.”. 4, s. 1-416, 1957.
- ↑ Wacław Gajewski. Evolution in the Genus Geum. „Evolution”. 13 (3), s. 378-388, 1959.
- ↑ Wacław Gajewski. Lysenkoism in Poland. „The Quarterly Review of Biology”. 65 (4), 1990. DOI: 10.1086/416949.