Wikipedysta:Janusz61/brudnopis

Lata 60. XVII wieku

Stulecia: XVI wiek ~ XVII wiek ~ XVIII wiek

Dziesięciolecia: 1610–1619 « 1620–1629 « 1630–1639 « 1640–1649 « 1650–1659 « 1660–1669 » 1670–1679 » 1680–1689 » 1690–1699 » 1700–1709 » 1710–1719

Lata: 1660 • 1661 • 1662 • 1663 • 1664 • 1665 • 1666 • 1667 • 1668 • 1669

---

Wydarzenia w Polsce

• 1660
  • Styczeń – wojna polsko-rosyjska: spustoszenie Podlasia przez wojska moskiewskie Iwana Chowańskiego.
  • 8 stycznia – II wojna północna: Aleksander Połubiński zdobył Mitawę w Kurlandii.
  • 13 stycznia – wojna polsko-rosyjska: zdobycie Brześcia przez wojska moskiewskie
  • 1 lutego – wojna polsko-rosyjska: oddziały moskiewskie zajęły Międzyrzec Podlaski 23 marca-28 czerwca – wojna polsko-rosyjska: oblężenie Lachowicz. 4 kwietnia – hetman polny koronny Stefan Czarniecki za zasługi wojenne otrzymał Białystok. 3 maja – zawarto pokój oliwiski pomiędzy Polską a Szwecją, na mocy którego Jan II Kazimierz zrzekł się praw do tronu szwedzkiego, a Polska zatrzymała część Inflant. Pokój oliwski zakończył pięcioletni konflikt między Polską i Szwecją. Skończył się „potop szwedzki”. 21 maja – Antonio Pignatelli, późniejszy papież Innocenty XII został nuncjuszem apostolskim w Polsce. 28 czerwca – wojna polsko-rosyjska: wojska polsko-litewskie pobiły armię rosyjską w bitwie pod Połonką. 14-27 września – wojna polsko-rosyjska: bitwa pod Lubarem. 4 października – wojna polsko-rosyjska: wojska polsko-litewskie zakończyły nieudane oblężenie Mohylewa. 7 października – wojna polsko-rosyjska: zwycięstwo Polaków i Tatarów w bitwie pod Słobodyszczami. 8 października – wojna polsko-rosyjska: nierozstrzygnięta bitwa nad Basią. 14 października – wojna polsko-rosyjska: rozpoczęła się bitwa pod Cudnowem. 2 listopada – wojna polsko-rosyjska: wojska polskie odniosły zwycięstwo w bitwie pod Cudnowem.

• 1661
  • 3 stycznia – ukazał się pierwszy numer „Merkuriusza Polskiego”, najstarszej polskiej gazety.
  • 20 stycznia – król Jan II Kazimierz Waza założył Akademię Lwowską.
  • 3 maja – Jan Heweliusz przeprowadził obserwację przejścia Merkurego na tle tarczy Słońca. 17 maja – Żory: wielki pożar miasta, spłonął m.in. drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. 4 listopada – wojna polsko-rosyjska: wygrana wojsk polsko-litewskich podczas bitwy pod Kuszlikami.

• 1662
• 1663
• 1664
• 1665
• 1666
• 1667
• 1668

Wydarzenia na świecie

• 1660
  • 13 lutego – Karol XI został królem Szwecji.
  • 16 marca – w Anglii rozwiązał się Długi Parlament.
  • 4 kwietnia – przebywający na wygnaniu król Anglii i Szkocji Karol II Stuart ogłosił tzw. Deklarację z Bredy, w której zawarł warunki na jakich mógłby objąć tron.
  • 8 maja – nowy angielski parlament zwrócił się do Karola II Stuarta z prośbą o powrót do kraju z wygnania i ogłosił go królem.
  • 25 maja – po 9 latach wygnania do Anglii powrócił król Karol II Stuart.
  • 27 maja – zawarto pokój w Kopenhadze kończący wojnę duńsko-szwedzką.
  • 29 maja – Karol II Stuart został królem Anglii.
  • 9 czerwca – król Francji Ludwik XIV ożenił się z Marią Teresą Hiszpańską.
  • 28 listopada – w Londynie zawiązano Towarzystwo Królewskie, pierwsze w świecie towarzystwo naukowe.
  • 31 grudnia – późniejszy król Anglii i Szkocji Jakub II Stuart otrzymał od króla Ludwika XIV francuski tytuł księcia Normandii.

• 1661
  • 30 stycznia – dwa lata po śmierci Olivera Cromwella jego ciało zostało wywleczone z grobu i publicznie powieszone.
  • 9 marca – Ludwik XIV przejął samodzielne rządy we Francji po śmierci ministra Mazarina.
  • 23 kwietnia – Karol II Stuart został koronowany na króla Anglii.
  • 21 czerwca – podpisano traktat pokojowy w Kardis kończący wojnę rosyjsko-szwedzką.
  • 23 czerwca – Portugalia przekazała Anglii Bombaj i Tanger jako posag poślubionej przez króla Karola II Stuarta księżniczki Katarzyny, siostry króla Alfonsa VI.
  • 27 sierpnia – wojna wenecko-turecka: zwycięstwo floty wenecko-maltańskiej w bitwie morskiej pod Milos.
  • 30 grudnia – spłonął zamek Drottningholm pod Sztokholmem.
• 1662
  • 1 lutego – armia chińska pod dowództwem Koxingi zdobyła ostatni broniony przez Holendrów fort na Tajwanie, wypierając ich z wyspy.
  • 18 marca – uruchomiono pierwszy nowoczesny system publicznego transportu zbiorowego Carrosses à cinq sols, opracowany przez Blaise’a Pascala.
  • 25 lipca – wybuchło powstanie moskiewskie.
  • 29 września – VI wojna wenecko-turecka: zwycięstwo floty weneckiej w bitwie pod Kos.
  • 17 października – Karol sprzedał Dunkierkę Ludwikowi XIV za 320 000 funtów.
• 1663
  • 6 lutego – w Anglii rozpoczęto bicie złotej gwinei.
  • Kwiecień – początek wojny austriacko-tureckiej.
  • 7 maja – w Londynie otwarto Teatr Królewski.
  • 26 lipca – początek okupacji Hrabstwa Venaissin przez wojska francuskie.
  • Wrzesień – Turcy pod wodzą wezyra Ahmeda Köprülü zdobyli twierdzę Ujvár na Węgrzech.
• 1664
  • 12 marca – założono angielską kolonię New Jersey.
  • 12 maja – w ogrodach Wersalu odbyła się premiera komedii Moliera Świętoszek.
  • 1 sierpnia – IV wojna austriacko-turecka: Turcy ponieśli porażkę w bitwie pod Szentgotthárd.
  • 11 sierpnia – w Vasvár (Eisenburgu) podpisano korzystny dla Turcji traktat pokojowy kończący IV wojnę austriacko-turecką.
  • 8 września – Nowe Niderlandy.
  • 24 września – Holendrzy przekazali Anglikom Nowy Amsterdam (Nowy Jork).
  • 28 października – założono formację Royal Marines.
  • 21 grudnia – francuski nadintendent finansów Nicolas Fouquet został skazany przez specjalny trybunał na konfiskatę majątku i banicję za malwersacje finansowe. Król Ludwik XIV zaostrzył następnie wyrok na dożywotnie pozbawienie wolności.
• 1665
  • 5 stycznia – we Francji powstało pierwsze europejskie czasopismo naukowe zajmujące się literaturą Journal des Savants.
  • 4 marca – II wojna angielsko-holenderska: Anglia wypowiedziała wojnę Niderlandom.
  • 6 marca – w Londynie ukazało się pierwsze wydanie istniejącego do dzisiaj czasopisma naukowego „Philosophical Transactions of the Royal Society”.
  • 12 kwietnia – zmarła pierwsza ofiara wielkiej zarazy w Londynie.
  • 12 czerwca – w czasie II wojny angielsko-holenderskiej zajęty przez Anglików Nowy Amsterdam został przemianowany na Nowy Jork.
  • 13 czerwca – II wojna angielsko-holenderska: zwycięstwo Anglików w bitwie morskiej pod Lowestoft.
  • 5 października – założono Uniwersytet Chrystiana Albrechta w Kilonii.
  • 29 października – zwycięstwo Holendrów w bitwie pod Mbwilą.
  • 7 listopada – ukazał się pierwszy numer „London Gazette”, najstarszego dziennika w Wielkiej Brytanii.
  • 26 grudnia – markiz Fernando Cospi przekazał bibliotece Uniwersytetu Bolońskiego aztecki dokument prekolumbijski zawierający informacje na temat astrologii i magii, znany dzisiaj jako Kodeks Cospi.
• 1666
  • 26 stycznia – Ludwik XIV
  • Kwiecień – wybuchła zaraza (dżuma) w Londynie, która pochłonęła 75-100 tys. ofiar.
  • 4 czerwca – w Paryżu odbyła się premiera dramatu Mizantrop Moliera.
  • 11–14 czerwca – II wojna angielsko-holenderska: bitwa morska czterodniowa w Cieśninie Kaletańskiej.
  • 4-5 sierpnia – II wojna angielsko-holenderska: bitwa morska pod North Foreland.
  • 2 września – w Londynie wybuchł wielki pożar. Rozpoczął się w domu piekarza Thomasa Farynora przy Pudding Lane niedaleko Mostu Londyńskiego. Pożar w ciągu 4 dni zniszczył 13 200 budynków, w tym Katedrę Św. Pawła. Wiadomo tylko o sześciu ofiarach.
  • 15 listopada – po nieudanej próbie zdobycia Bremy, szwedzki feldmarszałek Carl Gustaf Wrangel został zmuszony do zawarcia pokoju w Habenhausen.
  • 19 grudnia – założono Uniwersytet w Lund.
  • 22 grudnia – Ludwik XIV założył Francuską Akademię Nauk.
• 1667
  • 26 lutego – Surinam stał się holenderską kolonią.
  • 6 kwietnia – Dubrownik został zniszczony przez trzęsienie ziemi.
  • 9 kwietnia – w Paryżu został zorganizowany pierwszy salon artystyczny.
  • 27 kwietnia – z powodu ubóstwa ociemniały angielski pisarz i poeta John Milton sprzedał za 10 funtów prawa do swego epickiego poematu Raj utracony.
  • 20 maja – II wojna angielsko-holenderska: zwycięstwo floty angielskiej w bitwie morskiej przy wyspie Nevis.
  • 24 maja – wybuchła wojna dewolucyjna między Francją a Hiszpanią.
  • 2 czerwca – rozpoczęło się konklawe, które na następcę Aleksandra VII wybrało Klemensa IX.
  • 12 czerwca – we Francji Jean-Baptiste Denys po raz pierwszy przeprowadził transfuzję krwi.
  • 12-14 czerwca – II wojna angielsko-holenderska: bitwa morska pod Medway.
  • 20 czerwca – Klemens IX został papieżem.
  • 31 lipca – podpisano traktat z Bredy, kończący II wojnę angielsko-holenderską.
  • 17 sierpnia – wojna dewolucyjna: wojska francuskie zdobyły twierdzę Lille.
  • 17 listopada – premiera sztuki Andromacha Jeana Baptiste’a Racine’a.
  • 22 listopada – Alfons VI
• 1668
  • 13 lutego – w Lizbonie podpisano układ pokojowy kończący wojnę hiszpańsko-portugalską, w którym Hiszpania uznała niepodległość Portugalii.
  • 23 lutego – spłonął wiedeński pałac Hofburg, siedziba władców Austrii.
  • 2 maja – w Akwizgranie podpisano traktat pokojowy kończący francusko-hiszpańską wojnę dewolucyjną.
  • 5 maja – u wybrzeży Brazylii zatonął portugalski galeon „Santissimo Sacramento”. Spośród ponad tysiąca osób na pokładzie uratowano 70.
  • 9 września – premiera komedii Moliera Skąpiec.
• 1669
  • 11 marca-15 lipca – potężna erupcja Etny zniszczyła część miasta Katania.
  • 31 maja – Samuel Pepys zakończył pisanie „Dziennika” z powodu obawy o pogarszający się wzrok.
  • René-Robert Cavelier de La Salle
  • 4 września – VI wojna wenecko-turecka: Turcy zdobyli Kandię i opanowali całą Kretę.
  • 23 września – cesarz Leopold I Habsburg założył uniwersytet w Zagrzebiu.
  • 15 października – cesarz Leopold I Habsburg założył Uniwersytet w Innsbrucku.

Osoby

Polscy politycy

• Jan II Kazimierz Waza
• Michał Korybut Wiśniowiecki

Przypisy

1660