Hoczew (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1934–1954[1] | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1934–39: lwowskie | ||
| Powiat | |||
| Data powstania |
1 sierpnia 1934 | ||
| Data likwidacji |
29 września 1954 | ||
| Siedziba | |||
| Populacja (1943) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Hoczew – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934–1954[2] w woj. lwowskim i rzeszowskim (dzisiejsze woj. podkarpackie). Za II RP siedzibą gminy była Hoczew[3], a po wojnie Lesko (odrębna gmina miejska, a także siedziba gmin Lesko, Wołkowyja i Wola Michowa)[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]1934–1939
[edytuj | edytuj kod]Gminę zbiorową Wołkowyja utworzono 1 sierpnia 1934 roku w województwie lwowskim, w powiecie leskim, z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Bachlowa, Bereska, Dziurdziów, Hoczew, Nowosiółki, Średnia Wieś, Weremień, Zahoczewie, Żerdenka, Żernica Niżna i Żernica Wyżna[5]. Gminy te przekształcono 17 września 1934 w 11 gromad (sołectw) gminy Hoczew[6].
1939–1944
[edytuj | edytuj kod]Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę granica niemiecko-sowiecka przedzieliła gminę wzdłuż Sanu. Zasadnicza część gminy Hoczew została zajęta przez Niemców, wchodząc w skład Landkreis Sanok dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa[7]. Jedynie prawobrzeżne części gromad Bachlowa (około połowa, bez siedziby) i Średnia Wieś (około jedna czwarta powierzchni, bez siedziby) – zostały włączone do ZSRR i utworzonego tam rejonu ustrzyckiego (zintegrowano je z Uhercami Mineralnymi)[8]. Do gminy Hoczew włączono natomiast z włączonej do ZSRR gminy Olszanica jej lewobrzeżne części: całą gromadę Bereźnica Niżna oraz fragmenty gromad Myczkowce (bez siedziby) i Zwierzyń (z siedzibą w zakolu Sanu). Fragmenty te utworzyły gromadę Zwierzyń o nowych granicach w gminie Hoczew[7].
Wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941, na mocy dekretu Adolfa Hitlera z 1 sierpnia 1941, północne połacie przedwojennej gminy Hoczew weszły w skład Generalnego Gubernatorstwa, gdzie zostały połączone 15 listopada 1941 z gminą Hoczew w dystrykcie krakowskim w Landkreis Sanok[9]. Po zmianie tej, gmina Hoczew została zrekonfigurowana w jej oryginalnych granicach sprzed 1939. Liczba mieszkańców gminy w 1943 roku wynosiła 7190: 237 w Bachlowej, 952 w Beresce, 536 w Dziurdziowie, 860 w Hoczwi, 648 w Nowosiółkach, 1226 w Średniej Wsi, 444 w Weremieniu, 710 w Zahoczewiu, 211 w Żerdence, 424 w Żernicy Niżnej i 942 w Żernicy Wyżnej[10].
Latem 1944, po zajęciu terenów na wschód od Sanu przez Armię Czerwoną, podział obszaru zniesionej gminy Hoczew na Sanie zamanifestował się identycznie co w latach 1940–41[11][12]. Główny obszar gminy Hoczew wraz z gromadą Bereźnica Niżna oraz ze zmodyfikowaną (tak jak w latach 1939–1949) gromadą Zwierzyń powróciły do Polski i powiatu leskiego.
1945–1954
[edytuj | edytuj kod]W marcu 1945 wyznaczono ostatcznie granicę państwową z ZSRR, w wyniku czego do Polski i powiatu leskiego przeszedł rejon Olszanicy[13]. Do reaktywowanej na tym obszarze gminy Olszanica włączono z powrotem gromady Bereźnica Niżna i Zwierzyń, która przejściowo znajdowały się w gminie Hoczew[4].
18 sierpnia 1945 gmina Hoczew weszła w skład nowego województwa rzeszowskiego[14].
Wykaz gromad z 2 listopada 1948 wymienia już ponownie przedwojenny skład gminy Hoczew o liczbie 11 jedenastu gromad[15]. Ten sam skład powtórzono w spisie z 1 lipca 1952: Bachlowa, Bereska, Dziurdziów, Hoczew, Nowosiółki, Średnia Wieś, Weremień, Zahoczewie, Żerdenka, Żernica Niżna i Żernica Wyżna[16].
Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[17]. Równocześnie od Żernicy Niżnej odłączono przysiółek Podgranicze a od Żernicy Wyżnej przysiółek Podgłębokie, włączając je do nowej gromady Baligród[18].
Gminy Hoczew nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[19], a jej dawny obszar został podzielony między gminy[20]:
- Baligród – Nowosiółki, Zahoczewie, Żerdenka, Żernica Niżna i Żernica Wyżna;
- Lesko – Bachlowa, Dziurdziów, Hoczew, Średnia Wieś i Weremień;
- Wołkowyja – Berezka.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Od 1 sierpnia 1934 do 28 września 1954
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Mapa Gmin Rzeczypospolitej Polskiej – podział administracyjny według stanu z dnia 1.IV 1938 roku, Zakł. Kart. W Cukrzyński, S. Goliński i s-ka, Warszawa 1938
- ↑ a b Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 595
- ↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 101
- ↑ a b Gemeindekarte des Generalgouvernements für die besten polnischen Gebiete (1940).
- ↑ Хроніка за 17 січня 1940 року на сайті Інститут історії України НАН Україн
- ↑ Dekret o zmianie granic Starostw Powiatowych i Związków Gmin w Okręgu Krakau, z dnia 3 listopada 1941 r. (Dziennik Rozporządzeń dla Generalnego Gubernatorstwa z dnia 30 listopada 1941 r., Krakau, Nr. 111, str. 659)
- ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
- ↑ NBUV
- ↑ 1944 рік в історії (history.org.ua)
- ↑ History 1944
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168
- ↑ Rzeszowski Dziennik Wojewódzki. R.5, nr 9 (2 listopada 1948) = nr 28
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr 25/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu leskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uchwała Nr XVIII/56/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 4 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie rzeszowskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 grudnia 1972, Nr 16, Poz. 193).