Cerkiew Spotkania Pańskiego w Kožanach
701-201/1 z dnia 07.03.1963[1] | |||||||||||
cerkiew filialna | |||||||||||
Elewacja południowa | |||||||||||
Państwo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Kraj | |||||||||||
Miejscowość | |||||||||||
Wyznanie | |||||||||||
Kościół | |||||||||||
Parafia |
Parafia Beloveža | ||||||||||
Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie kraju preszowskiego | |||||||||||
Położenie na mapie Słowacji | |||||||||||
49°13′00,3″N 21°29′18,0″E/49,216750 21,488333 |
Cerkiew Spotkania Pańskiego w Kožanach – drewniana greckokatolicka cerkiew filialna zbudowana w 1760 w Kožanach.
Należy do parafii Beloveža[2], dekanatu Bardejów w archieparchii preszowskiej Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-słowackiego. Od 1968 posiada status Narodowego Zabytku Kultury.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Czas powstania cerkwi nie jest ściśle ustalony. Zbudowano ją prawdopodobnie w 1698, choć niektórzy badacze przyjmują inną datę, późniejszą bo drugą połowę XVIII w. Była kilkakrotnie remontowana i przebudowywana. Między innymi restaurowana po 1945[3], w latach 1969–71 odnowiono polichromię i ostatnio odnowiona w 2004.
-
Elewacja frontowa
-
Widok od strony prezbiterium
-
Wieża
Architektura i wyposażenie
[edytuj | edytuj kod]Jest to budowla drewniana konstrukcji zrębowej, orientowana, dwudzielna[3]. Prezbiterium nieduże, mniejsze od nawy, na planie kwadratu, zamknięte prostokątnie. Brak oddzielnego zrębowego babińca. Nawa szersza prostokątna, od jej zachodniej strony wieża słupowo-ramowa o pochyłych ścianach z izbicą. Na wieży dzwony; jeden z nich datowany na 1406, należy do najstarszych we wschodniej Słowacji. Nad prezbiterium dach trójspadowy, nad nawą łamany namiotowy. Dachy pokryte gontem, ściany oszalowane.
Wewnątrz zrębowe kopuły w nawie i prezbiterium. Wnętrze nawy i prezbiterium zdobi polichromia figuralna i ornamentalna z 1797[3]. W ozdobnych kartuszach ukazane są sceny biblijne i postaci świętych. Na wschodniej ścianie sanktuarium przedstawienie Chrystusa z krzyżem i aniołami, na południowej Opieki Matki Bożej. W nawie Ukrzyżowanie, sceny z życia Adama i Ewy, wizerunki apostołów. Dekoracja malarska kopuły to przedstawienie koronacji Matki Bożej, czterech ewangelistów i trzech hierarchów.
-
Elewacja północna
-
Otoczenie
-
Replika w miniskansenie Ľutina
Ikonostas o nietypowym układzie składa się z ikon z różnych okresów. Najstarsze są malowidła na predellach poniżej ikon namiestnych: Chrystusa Pantokratora i Spotkania Pańskiego z XVII w.
Fundatorem polichromii był Adam Čajka, a niektórych ikon ikonostasu Ignacy Čajka.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Evidencia národných kultúrnych pamiatok na Slovensku
- ↑ Farnosť: Beloveža
- ↑ a b c Ryszard Brykowski: Łemkowska drewniana architektura cerkiewna w Polsce, na Słowacji i Rusi Zakarpackiej. Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 1986, s. 149. ISBN 83-04-01989-2.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss. 262-263 ISBN 83-89188-08-2