Yangchuanosaurus
Yangchuanosaurus shangouensis was een theropode uit de groep van de Carnosauria. Het dier leefde in de late Jura (vermoedelijk Oxfordien, 160 miljoen jaar geleden) in het gebied van het huidige Szechuan. Het is de best bewaarde grote carnivore dinosauriër uit China.
In 1976 werd in het district Yangshuan door een arbeider die werkzaam was bij de bouw van een dam voor het Shangyouenreservoir, in lagen van de Shangshaximiaoformatie een bijna compleet skelet, holotype CV 00215, blootgelegd van een grote theropode. Alleen de armen, de voeten en het uiteinde van de staart ontbraken. Deze vondst werd in 1978 door Dong beschreven als Y. shangouensis. De geslachtsnaam verwijst naar het district en de soortaanduiding naar de plek voor het reservoir. In 1983 werd door Dong op grond van een tweede, groter, skelet (CV 00216, bestaande uit de schedel, de heup en elf wervels) een tweede soort beschreven: Y. magnus. De soortaanduiding betekent "groot" in het Latijn. In 1992 werd Yangchuanosaurus hepingensis beschreven, maar die wordt nu gezien als een jonger synoniem van Sinraptor. In 1999 dook de naam Y. longqiaonensis op in een faunalijst; zolang er nog geen beschrijving is , blijft dit een nomen nudum.
Y. magnus, met een heuphoogte van een kleine drie meter, een lengte van tien à elf meter en een gewicht van drie ton is vermoedelijk de volwassen vorm van Y. shangouensis, een duidelijk juveniel dier met een heuphoogte van 2,1 meter; daarom erkennen de meeste paleontologen maar één soort: Yangchuanosaurus shangouensis. Van Szechuanosaurus yandonensis, de informele naam voor wat materiaal waarvan in 1978 duidelijk werd dat het niet tot S. campi behoorde, wordt wel aangenomen dat het aan Yangchuanosaurus moet worden toegeschreven zodat men ook de naam Y. yandonensis tegenkomt; maar Szechuanosaurus yandonensis is zelf een onbeschreven nomen nudum.
De taxonomische positie van Yangchuanosaurus is wat onduidelijk. Er zijn tot nu toe twee kladistische analyses geweest die Yangchuanosaurus omvatten. De eerste van Holtz uit 2000 gaf hem een positie binnen Sinraptoridae en die groep als basaler binnen Allosauroidea dan zowel Allosauridae (waartoe de Amerikaanse Allosaurus behoort) als Carcharodontosauridae. De tweede door Carr uit 2005 gaf Yangchuanosaurus een positie binnen een zusterklade van Allosauroidea (sensu Sereno) maar basaler nog dan Sinraptoridae. Yangchuanosaurus staat in ieder geval morfologisch zeer dicht bij Sinraptor. Gregory S. Paul wees Yangchuanosaurus in 1988 toe aan de Europese Metriacanthosaurus, maar daarin is niemand hem gevolgd: het is in het Westen ongebruikelijk geworden niet meteen een nieuw geslacht te benoemen voor een nieuwe soort en het holotype van Metriacanthosaurus is zo slecht dat iedere toewijzing erg dubieus is.
Net als alle grote theropoden had Yangchuanosaurus een grote kop met grote, sterke kaken en tanden. Het dier had een lange staart, die bijna de helft van de lichaamslengte bepaalde. De staart was zijdelings afgeplat, en diende voor het behoud van het evenwicht. De hals was kort, maar beweeglijk, en de benen groot en sterk.
Twee eigenschappen die Yangchuanosaurus onderscheiden van de allosauriden zijn de knobbelige ribbels bovenop de kop, veel sterker dan bij Allosaurus, en een groter aantal tanden voorin de bek. Hij werd acht tot tien meter lang.
Literatuur
- Z. Dong, Y. Zhang, X. Li and S. Zhou. 1978. [A new carnosaur from Yongchuan County, Sichuan Province]. Ke Xue Tong Bao, 23(5): 302-304
