Orale traditie
Een orale traditie is het mondeling doorgeven van verhalen van de ene op de andere generatie. Op deze manier kan in er in een gemeenschap waarin men niet over schrift beschikt en in een gemeenschap waarin veel mensen analfabeet zijn het culturele erfgoed in de vorm van mythen, sagen, sproken, genealogieën en gedichten worden overgeleverd.
Vaak is een groep uitverkoren mensen met een getraind geheugen de bewaarder van de orale traditie. Dat waren de barden en druïden[2], griotten en priesters. Ook reizende verhalenvertellers bewaarden en bewaren de orale traditie. In Scandinavië was de Skald de drager van de orale traditie.
Van de druïden is niet veel met zekerheid bekend. Zij zijn vooral beschreven in Romeinse bronnen zoals de Bello Gallico van Julius Caesar. James Frazer beschrijft de rituelen waarin een jonge druïde moest bewijzen dat hij geschikt voor deze positie was. Daarbij behoorde het uit het hoofd reciteren van verzen met een ingewikkeld rijmschema[3].
Een uit het hoofd geleerd verhaal blijkt bij onderzoek weinig te veranderen wanneer de versie van de verschillende generaties wordt vergeleken. Het komt voor dat men een bijzonder verhaal niet aan papier wil toevertrouwen omdat dat een bijzondere status of heiligheid heeft.
Werken die eeuwenlang mondeling van generatie op generatie zijn doorgegeven zijn de Ilias[4] en de Edda. De Australische aboriginals geven in liederen een kaart van het landschap waarin verschillende leden van een stam een deel van de route kunnen "zingen"[5]. Gerhard Gesemann en Milman Parry leerden in de jaren 20 en 30 van de twinigste eeuw meer over de methodiek van de homerische overlevering en de orale traditie door 12500 teksten uit de rijke Zuidslavische heldengedichten te verzamelen[6].
De Hadith van de islamitische schriftgeleerden zijn een orale traditie die de handelingen en uitspraken van Mohammed worden doorgegeven met vermelding van de opeenvolgende schakels in de orale traditie.
In Syrië en Perzië trekken nog steeds verhalenvertellers rond die de op rijm gestelde overleveringen over helden als "Iskander" en Saladin tegen betaling in koffiehuizen voordragen en uitbeelden.
De Poëtische Edda die uit 16 godenverhalen en 24 heldendichten bestaat werd in de 13e eeuw opgetekend. In de 19e eeuw kwam men er achter dat de verspreiding van schriftelijk onderwijs en de veranderende leefwijze van de Duitse bevolking de orale traditie bedreigden. De Gebroeders Grimm gingen de oude volksverhalen optekenen in hun bundel "sproken" met de titel "Kinder- und Hausmärchen". Hun benadering was in onze ogen nog romantisch en niet wetenschappelijk. Naar hun voorbeeld hebben antropologen overal in de wereld de orale tradities opgeschreven of op bandrecorders opgenomen. Soms van de laatste drager van de orale traditie. In Nederland nam Ate Doornbosch in de 20e eeuw duizenden verhalen en liedjes op in zijn radioprogramma "onder de groene linde". Het verzamelde werk is op fiches ontsloten in het Meertens Instituut in Amsterdam.
De indrukwekkende orale traditie van een geslacht van Afrikaanse slaven in Roots: The Saga of an American Family door de Amerikaanse schrijver en journalist Alex Haley is onbetrouwbaar weergegeven en missschien voor een groot deel verzonnen. Het boek is te verklaren als een uiting van het verlangen naar een orale traditie waar de machthebbers het de Amerikaanse negerslaven onmogelijk hadden gemaakt om hun levensverhalen en hun geschiedenis vast te leggen. In de 20e eeuw gingen onderzoekers die zich bewust werden van het feit dat de machtigen en geletterden de geschiedenis schreven, de orale traditie van gediscrimineerde, vervolgde en gemarginaliseerde groepen vastleggen. Anders zouden de geschiedenis van de bijvoorbeeld de homoseksuele mensen en de door de Nazi's vervolgde Duitse zigeuners alleen door de autoriteiten die hen vervolgden zijn vastgelegd. Van een orale traditie die vergelijkbaar is met die van de volkeren die hun "literatuur" vastlegden is dan natuurlijk geen sprake maar er zijn verhalen en anekdotes die in de families of onder vrienden zijn doorverteld en als Mondelinge geschiedenis van grote waarde zijn.
In Suriname is men van mening dat de orale traditie van Suriname deel van de Literatuur van Suriname is en verwerpt met het strikte onderscheid tussen de orale traditie en de (per definitie geschreven) literatuur als kunstmatig en ongepast in de Surinaamse omstandigheden. De beide genres staan naast elkaar in de anthologie "Creole Drum".
Literatuur
- James Frazer, De gouden tak, oorspronkelijk "The Golden Bough": A Study in Magic and Religion
- Jan Voorhoeve & Ursy M. Lichtveld (eds.), Creole Drum: an anthology of Creole literature in Surinam. With English translations by Vernie A. February. New Haven and London: Yale University Press, 1975.
- Kultur der slawischen Völker. (Von Gerhard Gesemann, Michael Antonowytsch u. a.) Potsdam, Akademische Verlags-Gesellschaft Athenaion 1936.
- Our Place Our Music. Aboriginal Music, Australian Popular Music in Perspective Vol. 2. Edited by Marcus Breen. Canberra: Aboriginal Studies Press, 1989
- Thomas Bulfinch, The Age of Fable, or Stories of Gods and Heroes (1855)
- ↑ Antiquitas explanatione et schematibus illustrata vol. ii, part ii, book v. (p. 436). Volgens zijn zeggen naar een verloren gegaan reliëf in Autun, Bourgondië.
- ↑ Thomas Bulfinch
- ↑ Zie De gouden tak, The Golden Bough: A Study in Magic and Religion
- ↑ Raoul Schrott, Homers Heimat: Der Kampf um Troia und seine realen Hintergründe, München 2008, S. 103–104; zur Problematik der Unterscheidung von poetischer Konzeption, Plot und und Text.
- ↑ Zie: Our Place Our Music
- ↑ Kultur der slawischen Völker